ความไม่ประมาทในธรรม

ประมาท...คืออย่างไร ?
ประมาท แปลว่า มัวเมา เลินเล่อ เผลอ ลืมสติ ดูหมิ่น เช่นคำว่า
ประมาทหน้า ก็หมายถึง ดูถูกว่าทำไม่ได้ หยามหน้า สบประมาท
เป็นต้น คนที่ประมาทในการเรียนก็คือ คนที่ไม่สนใจในบทเรียน
เลินเล่อ ไม่ตั้งใจทำ ไม่นึกสนุกก็ไม่ทำ เห็นเรื่องจริงเป็นเรื่องเล่น
ไม่ขะมักเขม้นที่จะทำให้ดีที่สุด ให้เสร็จเร็วที่สุด และเรียบร้อยที่สุด
ดังนี้เป็นต้น....

ทำอย่างไรจึงจะเป็นคนไม่ประมาท ??
พระท่านสอนว่า คนที่ไม่ประมาทนั้นจะต้องเป็นผู้มีสติ...
สตินั้นก็คือ ความระลึกรู้ตัวอยู่เสมอว่าตนกำลังทำอะไรอยู่
ฉะนั้น ก่อนที่จะพูด จะทำ จะคิด จะต้องมีสติกำกับควบคุม...
มีความยั้งคิดรอบคอบในกิจการงาน ความจำได้หมายรู้ จำได้ถึง
การที่ตนได้ทำ และคำที่ตนได้กล่าว...แม้จะนานก็ไม่ลืม...

ฉะนั้น คนที่ไม่ประมาท จึงเป็นคนที่มีสติอยู่เสมอ...
คนที่ขาดสติมักทำผิด พูดผิด คิดผิด มักผลุนผลัน ไม่รอบคอบ
บางคนที่ขาดสติ ทำให้ได้รับภัยอันตรายก็มี เช่นคนที่ข้ามถนน
ไม่มีสติคอยควบคุม ไม่ดูหน้าหลัง ข้ามพรวดพราด ก็อาจจะถูก
รถชนได้...

สำหรับความไม่ประมาทในธรรม นั้นก็คือ การระมัดระวังที่จะไม่
ประพฤติผิดทั้งทางกาย วาจา และใจ ไม่ประมาทในความชั่ว...
คือมองเห็นเป็นสิ่งเล็กๆ น้อยๆ ไม่สำคัญแล้วกระทำลงไป. เพราะ
สิ่งเล็กๆ น้อยๆ นี้แหละ อาจจะเป็นชนวนไปถึงเรื่องใหญ่ได้...
ยกตัวอย่างเช่น คนที่คะนองปากคอ พูดจาลวนลาม ก่อให้เกิดการ
ทะเลาะวิวาท และเมื่อเห็นอีกฝ่ายเขาไม่พอใจ ก็ยิ่งยั่วยุมากขึ้น
แทนที่จะสงบปากสงบคำ หรือขอโทษเขา กลับเห็นเป็นเรื่องสนุก
แต่อีกฝ่ายไม่สนุกด้วย ฉะนั้นเรื่องเล็กจึงกลายเป็นเรื่องใหญ่
คืออาจจะเป็นเรื่องถึงโรงถึงศาลก็เป็นได้

ฉะนั้น ความสำรวมระวังในกาย วาจา และใจให้ประพฤติถูกประพฤติ
ควร อันเป็นความไม่ประมาทในธรรมนั้น จึงนับได้ว่าเป็นเหตุที่นำมา
ซึ่งความสุข ความเจริญของชีวิต อีกประการหนึ่งดังนี้...ฯ

~พระนิพนธ์ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก~
ขอนอบน้อมแด่คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์